کدام معاون آخوندی در خط‌مقدم است؟

معاون وزیر در امور شهرهای‌ جدید حساس‌ترین پست معاونت در وزارت راه‌وشهرسازی به حساب می‌آید.

شاید با تغییر دولت و افت درجه اهمیت مسکن‌مهر، برخی‌ها جایگاه شهرهای جدید را نیز نزولی تصور کنند و حتی از تعطیلی فعالیت‌های عمرانی در نقاط مسکونی اطراف کلان‌شهرها سخن بگویند؛ اما هم به واسطه کارهای باقیمانده در مسکن‌مهر و هم به خاطر برنامه‌هایی که وزیر جدید برای شهرهای جدید تدارک دیده است، حجم برنامه‌ریزی و اقدامات اجرایی معاونت امور شهرهای جدید در دوره پیش‌رو فوق‌العاده سنگین خواهد بود.

محسن نریمان از امروز این مسوولیت را برعهده می‌گیرد. اولین برنامه‌ای که این معاون وزیر باید به فکر آن باشد، تغییر ساختار فکری حاکم بر شهرهای جدید است.

چرا در طول سال‌های اخیر، تصور حاکم در شرکت عمران شهرهای جدید این بوده که «صرفا خانوارهای کم‌درآمد از جمعیت سربار کلان‌شهری همچون تهران باید روانه شهرهای جدید شوند.»

در اینکه تهران با جمعیت مازاد مواجه است تردیدی نیست؛ اما آیا همه جمعیت سربار تهران را گروه‌های کم‌درآمد تشکیل می‌دهند؟

اشتباهی که دولت‌ها از ابتدای دهه70 که شهرهای جدید به وجود آمدند تاکنون مرتکب آن شده‌اند، تدارک شهرهای جدید برای اقشار عضو دهک‌های کم درآمد جامعه بوده است. در طول دست‌کم 20سال اخیر، هیچ برنامه‌ خاصی برای پذیرش گروه‌های میانی و مرفه جامعه در حداقل سه شهر جدید اطراف تهران در دستور کار نبوده است و به غیر از یکی دو مورد که مدیران شهرهای جدید (مثلا هشتگرد) برای جذب پردرآمدها انجام داده‌اند، اقدام در خور توجه نشده است.

متاسفانه به رغم تعریف بدیهی از شهرسازی که تشکیل شهر را در گرو سکونت همه نوع سطح طبقاتی خانوارها در مجاورت هم عنوان می‌کند، در کارنامه تاسیس، مدیریت و اداره شهرهای‌جدید، کاملا این تعریف مورد غفلت قرار گرفته است.

صرف‌نظر از آنچه تاکنون بر شهرهای جدید گذشته، در دوره‌ای که از امروز با انتصاب مدیرعامل جدید شرکت عمران شهرهای جدید آغاز می‌شود، ضروری است این شرکت سیاست اشتباه «گزینش ساکنان شهرهای جدید» را کنار بگذارد و پرند و پردیس و هشتگرد و سایر شهرهای جدید دیگر استان‌های کشور را نه برای یک گروه خاص جامعه که برای همه طبقات اجتماعی آماده کند.

بدیهی است اگر شاخص جذابیت شهرنشینی در «پرند» بتواند حداقل با 50درصد این شاخص در «تهران» رقابت کند، در این صورت تراکم جمعیت، قیمت متورم مسکن و آلودگی هوا به عنوان سه‌چالش کلان‌شهر تهران از طریق میل به مهاجرت ساکنان به پرند، حل‌وفصل خواهد شد.

بد نیست، معاون جدید وزیر راه‌وشهرسازی، برای فراهم‌سازی بستر مهاجرت ساکنان کلان‌شهرها به شهرهای جدید، آمار واقعی سرانه‌های خدماتی و شهری برخی شهرهای جدید را مروری کند!

هم‌اکنون در پرند -به رغم سکونت حداقل 30 هزار خانوار و بارگذاری تا مرز پذیرش 70 هزار خانوار جدید- یک بیمارستان وجود ندارد. ساکنان این شهر از یک مرکز تجاری‌رفاهی نه‌چندان پیشرفته محروم هستند و محیط و منظر شهر هیچ تناسبی با جمعیت آن ندارد.

منظور از بیان نواقص شدید در شهرهای جدید هرگز زیرسوال بردن خدمات گذشته نیست، بلکه آنچه لازم است مورد توجه قرار بگیرد، لزوم تغییر اولویت‌های دولت در این حوزه است.

حالا که دولت یازدهم، بیش‌از این قصد ساخت‌وساز مسکن‌مهر در شهرهای جدید را ندارد، باید بسترهای توسعه شهری که در سال‌های اخیر به دلیل تمرکز دولت بر مسکن‌مهر، از آنها غفلت شده مورد توجه قرار گیرد.

همچنین در کنار این توسعه، ساخت مجموعه‌های پراکنده ویلایی برای تشویق سکونت دهک‌های بالا، در میان ساختمان‌های مسکن‌مهر باید اولویت بعدی دولت باشد.