کلیددار «مسکن‌مهر» کیست؟

گروه مسکن- فرید قدیری: اراده رییس‌جمهور منتخب برای نحوه چینش وزرای کابینه یازدهم شاید برای عموم رای‌دهندگان محل پرسش یا تامل نباشد، اما مختصات فردی که با انتخاب حسن روحانی، کلیددار «مسکن‌مهر» می‌شود به همان اندازه‌ که برای رییس‌قوه‌مجریه دارای اهمیت است برای گروه وسیعی از خانوارها نیز قابل‌توجه به حساب می‌آید.
در روزهای قبل و بعد از جمعه انتخاباتی، آنقدر که «سرنوشت پروژه‌های مسکن‌مهر بعد از محمود احمدی‌نژاد» به یکی از دغدغه‌های جامعه بدل شد، مسائلی همچون یارانه‌ها یا حتی گرانی بی‌حساب و کتاب برخی مواد غذایی، در سرلیست مطالبات نبود. طوری که رییس‌جمهور منتخب با درک سریع از ماجرا، در اولین کنفرانس‌خبری خود قبل از اشاره به سایر مباحث اقتصادی، مخاطبانش را با تاکید بر ادامه راه مسکن‌مهر مورد توجه قرار داد  و هرگز چه از طرف او چه از طرف نماینده اقتصادی‌اش، مسکن‌مهر وتو نشد.
طرح ملی مسکن‌مهر یکی از ده‌ها طرح در حال اجرا در وزارت راه‌وشهرسازی محسوب می‌شود، اما رابطه آن با اساسی‌ترین نیاز هر خانوار، این طرح را جزو اولویت شماره یک وزارتخانه مسوول قرار داده است.
حداقل 2 میلیون خانوار– 12 درصد از کل 16 میلیون خانوار شهری در کشور- مخاطب مستقیم 2 میلیون واحد مسکونی‌مهر ساخته‌شده یا در حال ساخت هستند و 3 برابر جمعیت مخاطبان اصلی را مخاطبان غیرمستقیم مسکن‌مهر تشکیل می‌دهند که یا به واسطه اقوام درجه یک صاحبان مسکن‌مهر، از این پروژه نفع اجتماعی و اقتصادی می‌برند یا در مقام پیمانکار و سازنده‌ واحدها یا شاغلان جنبی حوزه ساختمان، تحت تاثیر مسکن‌مهر با رونق در کسب‌وکار سرپرست خانواده روبه‌رو شده‌اند.
به این ترتیب لشگر مردمی حداقل 30 میلیون نفری – 8 میلیون خانوار با بعد 4نفر-  شکل‌گرفته در طرح مسکن‌مهر، رییس‌جمهور منتخب را خواسته یا ناخواسته مسوول حفظ طرح کرده است. در دولت فعلی، دو نفر بیشتر از سایر اعضای کابینه، به مسکن‌مهر اعتقاد داشتند؛ رییس‌جمهور و وزیر راه‌وشهرسازی.
چه بسا اگر درجه اعتقاد و حساسیت سایر وزرای مرتبط با طرح، به اندازه این دو نفر بود، نقص یا ایرادی برای تکمیل در دولت یازدهم باقی نمی‌ماند و پرونده مسکن‌مهر حداکثر تا تابستان92 بسته می‌شد.
سه ایراد روحانی به مسکن‌مهر
اکنون صرف‌نظر از انتقادهای تند و تیز و بعضا بی‌پایه و اساس برخی افراد نسبت به مسکن‌مهر که اغلب نشان از سطح پایین اطلاعات این افراد درباره ساخت‌وساز‌های این طرح و عمدتا برخاسته از شنیده‌های آنها است، رییس‌جمهور منتخب سه ایراد جدی به این طرح وارد می‌داند و مصمم است در دولت یازدهم آنها را برطرف کند.
به اعتقاد حسن روحانی، جانمایی ساختمان‌های مسکن‌مهر و موقعیت زمین‌های 99ساله نادرست بوده است و خدمات روبنایی مجاور این ساختمان‌ها ضعیف است و در نهایت کیفیت مصالح به کار رفته در آنها نیز کامل نیست.
درباره ایراد اول، بررسی‌ها نشان می‌دهد به جز تهران و یکی دو کلان‌شهر دیگر، در سایر شهرهای کشور، واحدهای مسکونی‌مهر در داخل شهرها احداث شده است. در تهران نیز طبق مصوبه دهه70 و 80 شورای عالی شهرسازی و معماری کشور، دولت موظف بود برای جمعیت مازاد و فاقد مسکن ساکن تهران در شهرهای جدید اطراف تهران، ساخت‌وساز کند.درباره ایراد دوم نیز، کار فراتر از حوزه مسوولیت وزارت راه‌وشهرسازی است طوری که ساخت و تامین خدمات و رفاه سکونتی در مناطق مسکن‌مهر فقط از عهده رییس‌جمهور در قالب هماهنگی با سایر وزرا بابت تسهیل سرمایه‌‌گذاری بخش‌خصوصی در این مناطق برمی‌آید. همچنین ایراد سوم نیز به خطوط تولید کارخانه‌های تولید مصالح‌ساختمانی و نوع و شیوه نظارت مهندسان‌ ناظر برمی‌گردد.
اما وزیر راه‌وشهرسازی دولت جدید برای رفع هر یک از این سه‌ایراد می‌تواند به واسطه تجربه حداقل 4ساله کارشناسان این وزارتخانه، راهکار عملیاتی و نزدیک‌ به واقعیت و همچنین شدنی، ارائه کند و به نمایندگی از رییس‌جمهور، مامور اجرایی کردن راهکارها توسط سایر دستگاه‌های دیگر شود.
این 9 نفر
با این حال از چند هفته دیگر –مردادماه-  مسوولیت هدایت مابقی مسیر مسکن‌مهر، به وزیری سپرده‌ خواهد شد که با انتخاب از سوی حسن روحانی، مقام عالی وزارت در وزارت راه‌وشهرسازی را برعهده می‌گیرد.
گمانه‌زنی‌ها درباره گزینه‌هایی که رییس‌جمهور منتخب یا اعضای اتاق‌فکر اقتصادی او برای پست وزارتی وزارت راه‌وشهرسازی در نظر دارند، حاکی است: فعلا 9 نفر به عنوان نامزد برای تصدی این وزارتخانه مطرح هستند که در بین آنها، علی نیکزاد وزیر فعلی راه‌وشهرسازی نیز به چشم می‌خورد.
گفته می‌شود با برخی از این افراد  هم از سوی حسن روحانی صحبت‌هایی شده و با برخی دیگر هنوز نشده و برای تعدادی از این لیست 9نفره نیز پیغام‌هایی داده شده است.
خوش‌شانسی وزیر جدید!
وزیر راه‌وشهرسازی هر که باشد، یکی از خوش‌شانس‌ترین وزرای کابینه حسن روحانی خواهد بود.
طبق آمارهای رسمی از میزان پیشرفت فیزیکی ساخت‌وسازهای مسکن‌مهر، تاکنون نزدیک به نصف کل واحدها، افتتاح و به متقاضیان واگذار شده است و مابقی واحدها در مرحله نازک‌کاری قرار دارد.
با این حساب، دور تند افتتاح‌های مسکن‌مهر که در ماه‌های اخیر به بهانه اساسی برای سفر رییس‌جمهور به استان‌های مختلف کشور در آخر کار دولت دهم تبدیل شده بود، در شروع دولت یازدهم نیز می‌تواند زمینه عرض‌اندام وزیر مربوطه را فراهم کند.
اسامی نامزدها
گزارش «دنیای‌اقتصاد» از شنیده‌ها درباره گزینه‌های اصلی برای تصدی پست وزارت راه‌وشهرسازی حاکی است: عباس آخوندی، علی عبدالعلی‌زاده، محمد سعیدی‌کیا، علی‌اکبر آقایی، احمد خرم، اکبر ترکان، محمدباقر قالیباف، یک نفر انبوه‌ساز و بالاخره علی نیکزاد اسامی موجود در این فهرست را شکل می‌دهد.
همانطور که از ظاهر این فهرست پیدا است، 6 نفر از این 9 نفر، سابقه وزارتی در وزارت راه‌وترابری یا وزارت مسکن را داشته‌اند و یک نفر نیز با تجربه‌ای که در مدیریت شهری تهران داشته، قطعا با فعالیت‌های حوزه راه و شهرسازی بیگانه نیست و یک نفر هم از آنجا که سال‌ها در کمیسیون عمران مجلس حضور داشته، با بخش مسکن و حمل‌ونقل در ارتباط بوده است.
اما این فقط ظاهر نامزدها به شمار می‌رود. واقعیت این است که از بین 9 نفری که گفته می‌شود یکی از آنها به عنوان وزیر راه‌وشهرسازی دولت یازدهم انتخاب خواهد شد، نام‌هایی وجود دارد که همگان آنها را بیشتر به عنوان منتقدین مسکن‌مهر می‌شناسند.
برخی از این افراد اصلا اعتقادی به مسکن‌مهر ندارند و بیشتر معتقدند: دولت نباید در ساخت‌وساز مداخله کند بلکه باید این مسوولیت را از اساس به بخش خصوصی واگذار کند.
برخی دیگر از این 9نفر اما نظر دیگری دارند و معتقدند: اصل طرح مسکن‌مهر، ایده خوبی است اما نحوه اجرای آن در سال‌های اخیر نادرست بوده و باید اصلاحاتی روی آن انجام شود.
در کارنامه سازندگی برخی دیگر از این افراد، برنامه قابل دفاعی در حوزه مربوطه به چشم نمی‌خورد. هر چند برای این انتخاب، صرفا سرنوشت مسکن‌مهر نباید ملاک واقع شود و توان مدیریت و برنامه‌ریزی در سایر حوزه‌های راه‌وشهرسازی باید معیار باشد، اما با توجه به اینکه تامین مسکن و پاسخ شایسته به یک میلیون پیش‌خریدار منتظر در صف دریافت واحدهای مسکونی‌مهر، طبق اعلام صریح رییس‌جمهور منتخب، در تعهد دولت یازدهم است، لازم است پیش‌شرط و فاکتور اصلی در انتخاب وزیر راه‌وشهرسازی، برنامه عملیاتی هر یک از این 9نفر برای نحوه مواجهه با این طرح، قرار داده شود.