ماموریت «گروه 5» در بافت‌فرسوده

گروه مسکن- بهشاد بهرامی: اولین نشست مشترک بین نماینده عالی دولت در حوزه نوسازی بافت‌فرسوده و مدیر ارشد شهرداری در سازمان نوسازی شهر تهران، پس از سال‌ها اختلاف‌نظر برسر نوع و دامنه حمایت‌های این دو ارگان از سرمایه‌گذاران، برگزار شد و نتایج کاربردی در قالب تشکیل 5 کارگروه تخصصی برای رفع موانع موجود در نوسازی، از این نشست بیرون آمد.
در بافت‌فرسوده شهر تهران به‌رغم رشد سالانه حجم نوسازی، توفیق آنچنانی برای جلب سرمایه‌‌گذاران حاصل نشده طوری که یکسری اقدامات هم از طرف شهرداری و هم از طرف دولت، مغایر مسیر تحریک ورود سرمایه‌ به بافت ارزیابی می‌شود. در شهرداری، برای صدور پروانه نوسازی بافت‌فرسوده، در برخی مناطق، عوارض سنگین از سازنده دریافت می‌شود در حالی که طبق مقررات بدیهی، نوسازی مشمول 100 درصد معافیت در پرداخت عوارض است. در بدنه دولت نیز چالش به ضعف در حمایت بانکی از نوسازی برمی‌گردد طوری که نرخ سود وام نوسازی و رقم آن، قابل قبول سازنده‌ها نیست.
این چالش‌ها هفته گذشته در نشستی که معاون وزیر راه‌وشهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران میزبان مسوولان شهرداری و مدیران دفاتر خدمات نوسازی محلات فرسوده پایتخت بود، مورد بررسی قرار گرفت و قرار شد بازنگری در شاخص‌های تعیین فرسودگی یک محله یا ملک با توجه به پاسخگو نبودن مقررات موجود برای تشخیص بافت‌فرسوده، در اولویت کاری مشترک مسوولان بافت قرار بگیرد و همچنین آیین‌نامه مربوط به شیوه‌های مختلف تامین مالی پروژه‌های نوسازی تدوین و برای تصویب در دولت، به کمیسیون زیربنایی هیات‌دولت تقدیم شود. در این نشست که بعد از سال‌ها  جدایی اضلاع نوسازی بافت فرسوده در جهت حذف نواقص پروسه نوسازی تشکیل شد علاوه بر ارزیابی روند کنونی نوسازی محلات فرسوده پایتخت به چالش‌ها و موانع اصلی نوسازی اشاره و در نهایت بر سر تشکیل پنج کارگروه تخصصی در چرخه نوسازی بافت‌فرسوده توافق شد.
سه مانع بر سر راه نوسازی
در این جلسه علیرضا جعفری مدیر عامل سازمان نوسازی شهرداری تهران مسائل فرهنگی‌و‌اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی را سه مانع بر سر راه نوسازی بافت فرسوده عنوان کرد و گفت: بالغ بر 32 دستگاه در نوسازی بافت فرسوده دخیل هستند، بنابراین در این مسیر به نقشه راهی نیاز داریم تا علاوه بر اطلاع رسانی درست بتواند از مکانیزم‌های تشویقی در این مسیر استفاده کند تا بتوان طبق قانون برنامه پنجم سالی 10 درصد از مساحت 3 هزار و 268 هکتاری بافت فرسوده تهران را نوسازی کنیم. همچنین علیرضا نبید معاون فرهنگی اجتماعی سازمان نوسازی با اشاره به سه ماموریت سازمان در بخش‌های نظارتی، هدایتی و حمایتی از تغییرات پارامتری در روند صدور پروانه‌ها در بافت فرسوده خبر داد و گفت: از ابتدای سال‌جاری تاکنون 18 هزار و 620 پروانه برای ساخت واحدهای مسکونی در محدوده بافت فرسوده صادر شده است این در حالی است که در سال 1387 که فقط سازمان نوسازی در این امر دخیل بود حدود 10 هزار پروانه صادر شده بود.
او به سهم تجمیع پلاک‌های ریزانه فرسوده در زیربناها اشاره کرد و افزود: سهم تجمیع از دو واحد در سال 87 به 5 واحد در سال جاری رسیده است با این وجود روند نوسازی در بافت فرسوده به گونه‌ای است که فقط 29 درصد از بافت، تاکنون احیا و نوسازی شده است.
نبید با بیان اینکه در پروژه‌های تجمیعی به ازای هر مترمربع زیربنای تخریب شده 3/5مترمربع زیربنای جدید احداث شده است، سهم سرمایه‌های جذب شده برای نوسازی در بافت را 4 هزار و 200 میلیارد تومان عنوان کرد و گفت: در این میان تنها سود آوری پروژه‌ها در بافت ملاک عمل نیست بلکه هدف اولیه ارتقای کیفیت ساخت و ساز است که هنوز جای کار دارد. او انتخاب بهترین شیوه ساخت، کوتاه کردن روند صدور پروانه و ارائه بسته‌های تشویقی را سه روش برای ورود سرمایه‌گذاران به بافت فرسوده عنوان و اظهار کرد: علاوه بر این به سرمایه‌گذار پیشنهاد می‌شود در ازای تعریف سه پروژه سودآور اجرای یک پروژه غیرسودآور را تقبل کند.
همه بافت با یک نسخه، نوسازی نمی‌شود
در این جلسه همچنین مسائل زیرساختی، تامین خدمات و نبود شاخص مشخص در تعریف محدوده‌های بافت فرسوده سه چالش اصلی بود که مدیر اداره راهبردی سازمان نوسازی از آنها نام برد. خلیجی مدیر اداره راهبردی سازمان نوسازی با اشاره به این چالش‌ها گفت: به عنوان مثال در تامین برق برای واحدهای نوسازی شده با مشکل عظیمی مواجه هستیم علاوه بر این درخواست مردمی زیادی در مورد شاخص‌های فرسودگی وجود دارد ضمن اینکه نباید یک نسخه برای تمام بافت تجویز کنیم چرا که واحدهای زیادی در بافت هستند که نیازی به وام برای نوسازی ندارند.او به برخی از مشکلات مدیران دفاتر خدمات نوسازی محلات اشاره کرد و گفت: نحوه پرداخت وام و نرخ سود در نظر گرفته شده برای مردم دردسرساز شده است. علاوه بر این عده‌ای از مردم وجود بناهای تاریخی را مانع نوسازی تلقی می‌کنند. او اضافه کرد: برخی از مدیران دفاتر خدمات نوسازی عنوان می‌کنند اجرای طرح تفصیلی بهانه‌هایی را به دست شهرداران مناطق داده است مبنی بر اینکه می‌توانند در ازای ارائه تراکم تشویقی «عوارض متفرقه» دریافت کنند در حالی که این موضوع تناقض جدی در تشویق به تجمیع و نوسازی است.
تجدیدنظر در محدوده بافت‌فرسوده
در نشست مشترک ایزدی معاون وزیر راه وشهرسازی نیز با بیان اینکه باید در بحث شاخص‌ها و تعریف محدوده‌های بافت‌فرسوده تجدیدنظر شود، تصریح کرد: در این راستا ماموریت ویژه‌ای داریم تا با حمایت شورای عالی شهرسازی و معماری در بافت فرسوده گونه‌شناسی ویژه‌ای انجام دهیم و برای هرگونه ضوابط مشخصی تعریف کنیم. اسلامی عضو هیات‌مدیره شرکت عمران و بهسازی وزارت راه وشهرسازی نیز در بخش دیگری از این جلسه از تدوین آیین‌نامه طرق مختلف تامین مالی ظرف سه هفته آینده خبر داد و گفت: طبق برنامه برای تسهیل روند نوسازی برنامه داریم با تدوین آیین‌نامه تامین مالی و ارائه آن به کمیسیون امور زیربنایی دولت این چرخه را بهبود ببخشیم.
تشکیل 5 کارگروه
در پایان این جلسه بر سر تشکیل 5 کارگروه تخصصی توافق شد. کارگروه شیوه تامین منابع مالی، کارگروه فناوری و ارتقای کیفیت ساخت، کارگروه اجتماعی، فرهنگی و محرک توسعه سه کارگروه اولیه است. علاوه بر این کارگروه حقوقی و امور نهادها و کارگروه تدوین و بازنگری شرح خدمات و اسناد توسعه شهری نیز دو کار گروه دیگری بودند که در پایان جلسه بر سر تشکیل آنها توافق شد.