حد انعطاف‌پذیری طرح‌تفصیلی جدید پایتخت چقدر است: تغییر در کاربری‌‌ مصوب املاک؟

گروه مسکن- بهشاد بهرامی: طرح تفصیلی جدید تهران سال گذشته با خاصیت «انعطاف‌پذیری» در مقرراتی که برای ساخت‌وساز در آن نوشته شده است، به اجرا درآمد تا مدیریت‌شهری قادر باشد برحسب ضرورت یا مغایرتی که بین وضع موجود یک ملک یا محله با قوانین مصوب در طرح، به وجود می‌آید، مختصات برخی از خطوط‌قرمز این طرح را در قالب «تدقیق ضوابط طرح‌تفصیلی» برای مالکان - از بابت کم‌ یا زیاد کردن سقف تراکم یا تغییر پهنه- جابه‌جا کند.
اما اخیرا مطابق اطلاعات عینی و تحقیقات مکتوبی که شهروندان معدودی از محله‌ها از نحوه اجرای طرح تفصیلی در مجاور محل سکونت‌شان به دست آورده‌اند، مشخص شده است: برخی ساخت‌وساز‌ها در مغایرت با اصل طرح‌تفصیلی جدید و حتی در تضاد با مصوبات شورای‌شهر و شورای عالی شهرسازی‌ومعماری کشور در حال اجرا است. در نمونه‌ای تازه از این ماجرا، اهالی یکی از محله‌های واقع در سعادت‌آباد تهران، مطلع شده‌اند ملکی که در سایت استعلام طرح تفصیلی جدید، جزو فضای‌سبز تعیین شده و بعد از سال95 اجازه ساخت مسکونی پیدا می‌کند، هم‌اکنون گودبرداری در آن برای احداث یک مجتمع فرهنگی، خدماتی و تجاری آغاز شده است.
این پروژه در شرایطی در حال اجراست که شهریور سال گذشته مهدی چمران، رییس سابق شورای‌‌شهر تهران بعد از گلایه کتبی اهالی محل نسبت به مغایرت ساختمان‌سازی در این ملک با ضوابط‌ طرح‌تفصیلی، دستور داده بود: «بررسی و اقدام قانونی به عمل بیاید و هیچ‌گونه آسیبی به بوستان و درختان سبز و فضای‌عمومی قابل پذیرش نیست.»
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، با توجه به اینکه طرح تفصیلی جدید تهران از اردیبهشت سال گذشته ملاک عمل ساخت‌وساز قرار گرفت، تنها در یک مورد، این پروژه می‌تواند توجیه داشته باشد و آن اینکه، پروانه ساختمانی ملک مزبور یا املاکی با چنین وضعی، پیش از زمان اجرای طرح صادر شده باشد. با این حال ابلاغ و اجرای طرح تفصیلی جدید از سال گذشته تاکنون حکم قطعی مدیریت شهری تهران برای پایان دادن به مدیریت سلیقه‌ای از یک سو و نظام مند کردن ساخت‌وساز‌های سطح شهر از سوی دیگر بود، اما اظهارات شهروندان مناطق مختلف خبر از تغییر کاربری‌های مصوب طرح تفصیلی جدید دارد.
به گزارش «دنیای اقتصاد» تغییر کاربری و تراکم فروشی در بازار ساخت‌وساز مدیریت شهری را بر آن داشت تا با تدوین طرح تفصیلی جدید روند ساخت‌وساز‌های سطح شهر را در چهار نوع کاربری قانونمند کند و با مکانیزه کردن روند صدور پروانه امکان ورود سلیقه‌ای به سیستم را ببندد. در سامانه طرح تفصیلی جدید امکانی فراهم شده که مشخصات هر پلاکی از لحاظ نوع کاربری، تراکم و سطح اشغال مطابق با شرایط جغرافیایی آن منطقه مشخص است و درخواست صدور پروانه با شرایطی غیر از آن ممکن نخواهد بود. در کنار ابلاغ و اجرای طرح تفصیلی با توجه به کمبود سرانه فضای سبز، افزایش جمعیت و آلودگی هوای شهر تهران؛ مصوبه شورای شهر تهران برای تاکید دوباره در زمینه تثبیت کاربری‌های عمومی شهر تهران به ویژه فضای سبز از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ابلاغ شد. در متن این مصوبه که بهمن سال90 ابلاغ شد، آمده است: «با توجه به ضرورت تامین اراضی مورد نیاز برای رفع کمبود فضاهای عمومی شهر، اراضی با کاربری فضای سبز، پارک‌ها و تجهیزات و تاسیسات شهری پیش بینی شده در طرح تفصیلی قدیم به ویژه در سطح محلات، بدون حق تغییر کاربری کمیسیون ماده پنج، تا پایان سال 1395 در طرح جامع تثبیت و ملاک عمل قرار گیرد.» براساس مفاد این مصوبه تغییر کاربری فضای سبز و پارک‌ها تا پایان سال 95 ممنوع شده است. ضمن آنکه خط قرمز این مصوبه تا حوزه اختیارات کمیسیون ماده پنج نیز گسترده شده و حق هر گونه تغییر کاربری فضای سبز از سوی کمیسیون ماده پنج را نیز گرفته است.
با این وجود مواردی از تغییر کاربری فضاهای سبز در برخی محلات شهر تهران دیده می‌شود.
تغییر مجوز، چگونه؟
در مدت اخیر روایت‌های زیادی از تغییر کاربری اراضی فضای سبز به سایر کاربری‌ها در نقاط مختلفی از شهر شنیده شده است. تغییر کاربری فضای سبز بوستان پلیس در منطقه سعادت آباد روایت تازه‌ای است که با برداشتن 150 اصله درخت به تغییر کاربری یک فضای سبز به کاربری تجاری و خدماتی منجر شده است.
طبق استعلام سایت طرح تفصیلی جدید، زمین متراژ بزرگ (حدود هزار متر مربع) بوستان پلیس در خیابان پاکنژاد در طرح تفصیلی جدید در پهنه R122 (مسکونی با 5 طبقه تراکم) قرار گرفته است. اما چون مطابق استعلام طرح تفصیلی قدیم کاربری این زمین به عنوان فضای سبز مشخص شده است به استناد مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری تا پایان سال 1395 امکان تغییر کاربری آن حتی با مصوبه کمیسیون ماده پنج نیز وجود ندارد.
این در حالی است که طبق اظهارات اهالی محل و بررسی‌های میدانی نه تنها اقدامی در جهت تثبیت فضای سبز بوستان پلیس نشده است، بلکه با برداشتن درختان، گودبرداری زمین با عمق 10 متر آغاز شد. اگرچه نصب شناسنامه پروژه‌های ساختمانی الزامی است، اما در این پروژه هیچ‌گونه اطلاعاتی از چگونگی روند اجرا ارائه نشده است. البته با اطلاعات و نامه نگاری‌های جمعی از اهالی محل  به نظر می‌رسد برای ایجاد یک مجتمع فرهنگی، کاربری فضای سبز این زمین به کاربری تجاری و ساخت باشگاه ورزشی با 8 طبقه تراکم تبدیل شده است.
محل احداث پروژه تا ورودی خیابان 18 متری مطهری و بزرگراه نیایش غرب کمتر از 20 متر فاصله دارد که جدا از موضوع تغییر کاربری، افزایش بار ترافیکی منطقه را نیز به دنبال دارد.
دستور توقف پروژه
اعتراض اهالی خیابان پاکنژاد به نامه‌نگاری و اعلام گلایه و اعتراض به شهردار منطقه و اعضای شورای شهر نیز کشیده شده است. تا جایی که با نامه نگاری به رییس شورای شهر سوم (مهدی چمران) و بازدید کارشناسان شورا،  از محل وی در نامه‌ای خطاب به شهردار منطقه دو اعلام کرده است: احداث ساختمان در محل مذکور به لحاظ تخریب محیط‌زیست و معضلات ترافیکی به مصلحت نیست و به دلیل آسیب به بوستان و فضای سبز عمومی، ساخت و ساز در این محل برای شورای شهر تهران نیز پذیرفته نیست. به همین دلیل در تاریخ 6 شهریور ماه سال جاری با نظر رییس شورای وقت و مطابق با مصوبه شورای شهرسازی دستور توقف پروژه صادر شد.
در نامه‌ای که خطاب به شهردار منطقه 2 از سوی مهدی چمران رییس شورای شهر سوم ارسال شد علاوه بر اعلام مخالفت با ادامه پروژه تاکید شده است: هیچ گونه آسیبی به بوستان و فضای سبز عمومی قابل پذیرش نیست.
با این حال طبق گفته‌های اهالی محل پروژه همچنان در حال اجرا است.
برخی از ساکنان محله مدعی هستند که عمق 10 متری گودبرداری به لوله‌های فاضلاب محله آسیب وارد کرده و در گود ایجاد شده آب جمع شده است که به دلیل نبود تجهیزات ایمنی در اطراف گود امکان بروز حادثه برای ساکنین محل نیز وجود دارد.
پیگیری در شورای چهارم
اگرچه پیگیری اهالی محل در شهرداری منطقه و شورای شهر سوم به جایی نرسیده است، اما به دلیل به نتیجه نرسیدن موضوع همچنان ادامه دارد. به طوری که در تاریخ 25 خرداد ماه امسال اهالی محل در نامه‌ای به احمد حکیمی‌پور عضو فعلی شورای شهر اقدام به پیگیری موضوع کرده‌اند.
اما آیا مدیریت شهری بر وعده حفظ فضاهای سبز شهر برای بالا بردن سرانه فضای سبز باقی می‌ماند؟ یا اینکه بدون توجه به هشدارهای شهروندان باید انتظار حوادث دیگری در گودبرداری‌های غیر اصولی را داشت؟