چسبانندههای سیاه
چسبانندههای سیاه شامل مواد قیری و قطرانی هستند. قیر جسمی است به رنگ سیاه مایل به قهوهای و چسباننده که از تعدادی هیدروکربور ساخته شده است. برخی از هیدروکربورهای قیر دارای گوگرد، اکسیژن و ازت هستند.
اگر مواد آلی مانند چوب، ذغالسنگ، تورب و نظایر آنها را در ظروف سربسته و دور از هوا حرارت دهند از آنها گازهایی برمیخیزد که از سردکردن این گازها قطران خام بدست میآید.
ویژگیهای عمومی قابل توجه چسبانندههای سیاه عبارتند از:
- غیرقابل نفوذ بودن در برابر رطوبت و آب
- عایق بودن الکتریکی
- پایداری در برابر اسیدها، بازها ونمکها
- قابلیت ارتجاع
- چسبندگی به سایر مصالح و تشکیل قشر نازک بر روی آنها
از طرفی چسبانندههای سیاه دارای معایبی هستند که اهم آنها عبارتند از:
- قابلیت تجزیه در گرمای زیاد و تبدیل آنها به ذغال همراه با اشتعال
- از دست رفتن چسبندگی آنها در محیطهای مرطوب و آلوده به خاک و مواد نرم
- تغییر شکل در برابر فشار و برخی حلالها
انواع چسبانندههای سیاه به شرح زیر میباشند:
- قیرهای معدنی
روغنهای نفت خامی که از زمین میجوشد به مرور زمان و در برابر عوامل جوی به آرامی و در گرمای کم میپرد و قیر آن بهجا میماند که به آن قیر معدنی گفته میشود.
- قیر خالص (AC)
- قیر دمیده (قیر اکسیده)
قیر دمیده از دمیدن هوای داغ 200 الی 300 درجه سانتیگراد به قیر خالص در مراحل نهایی پالایش بدست میآید. اتمهای هیدروژن موجود در هیدروکربورهای قیر در اثر دمیدن هوا با اکسیژن هوا ترکیب شده و تبدیل به آب و هیدروکربورهای سنگینتر میشود. در نتیجه درجه نفوذپذیری قیر کاهش یافته و درجه نرمی آن افزایش مییابد.
از قیرهای دمیده برای ساختن ورقهای پوشش بام، باطری اتومبیل، رنگهای ضدآب، اندودکاری، پرکردن درزها و ترکهای رویههای بتنی و فضای خالی زیر آنها استفاده میشود.
قیرهای محلول
قیرهای محلول از حل کردن قیر خالص در روغنهای معدنی بدست میآیند. قیرهای محلول را در ساختن رویههای سیاه در هوای سرد و خشک و اندود آببندی و اندودهای سطحی و نفوذی راه بهمصرف میرسانند.
قیرهای محلول را بسته به زمان گرفتن آنها گروهبندی و به شرح زیر نامگذاری کردهاند:
- قیرهای محلول تندگیر (RC) که از حل کردن قیر خالص در بنزین ساخته میشود.
(Rapid Curing)
- قیرهای محلول کندگیر (MC) که از حل کردن قیر خالص در نفت چراغ بدست می آیند.
(Medium Curing)
- قیرهای محلول دیرگیر (SC) که از حل کردن قیر خالص در نفت گاز یا نفت کوره حاصل میشود.
(Slow Curing)
- قیرهای کندگیر (MC) به مقیاس وسیعی در عملیات راهسازی مصرف میشود، از جمله استفاده در اکثر آسفالتهای سرد را میتوان نام برد.
روغن راه نوعی قیر محلول دیرگیر است که پسمانده تقطیر نفت خام است و هنوز جزء روغن موتور نفت خام از آن جدا نشده است.